Berikut ialah nota lengkap dan ringkas untuk tajuk 4. Morfologi, merangkumi definisi, konsep morfem, jenis, dan istilah berkaitan, khusus untuk pelajar STPM/Pra-U:
✅ 4. MORFOLOGI
📌 4.1 Definisi Bidang Morfologi
Morfologi ialah cabang ilmu linguistik yang mengkaji struktur, bentuk, dan pembentukan kata dalam sesuatu bahasa.
✍️ Contoh: perkataan “memasak” terdiri daripada imbuhan “meN-” + kata dasar “masak”.
📌 4.1.1 Konsep Morfem
Morfem ialah unit terkecil dalam bahasa yang mempunyai makna.
-
Ia tidak boleh dipecahkan lagi tanpa menghilangkan maknanya.
✍️ Contoh: buku, cantik, -an, me-, -i
📌 4.1.2 Jenis Morfem
🔸 (a) Morfem Bebas
-
Morfem yang boleh berdiri sendiri sebagai satu perkataan lengkap.
-
Tidak memerlukan imbuhan.
✍️ Contoh: makan, rumah, cantik, pelajar
🔸 (b) Morfem Terikat
-
Morfem yang tidak boleh berdiri sendiri dan mesti bergabung dengan morfem lain.
Terdiri daripada:
-
Akar kata – bentuk asal sesuatu kata yang belum menerima imbuhan.
-
Contoh: ajar, main, tulis
-
-
Imbuhan – bentuk tambahan seperti awalan, akhiran, sisipan, apitan.
-
Contoh: me-, -kan, ber-, -i, ke-...-an
-
✍️ Contoh: meN- + ajar = mengajar
📌 4.1.3 Konsep Kata
Kata ialah unit bahasa yang terbina daripada satu atau lebih morfem, dan digunakan untuk menyampaikan makna dalam ayat.
✍️ Contoh kata: bermain, buku, kebersihan
📌 4.1.4 Konsep Kata Dasar
Kata dasar ialah kata asal yang belum menerima sebarang proses pembentukan kata seperti pengimbuhan, penggandaan atau pemajmukan.
✍️ Contoh kata dasar: ajar, cantik, lari
📌 4.1.5 Konsep Alomorf
Alomorf ialah variasi bentuk sesuatu morfem yang berbeza bentuk tetapi membawa makna yang sama.
Biasanya berlaku dalam imbuhan awalan meN- bergantung pada huruf awal kata dasar.
✍️ Contoh alomorf untuk meN-:
-
mem + baca = membaca
-
men + toreh = menoreh
-
meng + gali = menggali
-
meny +apu = menyapu
📝 Contoh Morfem dan Kaitannya
| Istilah | Contoh | Catatan |
|---|---|---|
| Morfem bebas | makan, bijak | boleh berdiri sendiri |
| Morfem terikat | me-, -kan, ke-...-an | tidak boleh berdiri sendiri |
| Kata | memasak, berlari | gabungan morfem |
| Kata dasar | masak, lari | bentuk asal |
| Alomorf | mem-, men-, meng-, meny- | variasi meN- mengikut huruf awal |
🧠 Kemahiran Calon Perlu Kuasai
✅ Kenal pasti dan nyatakan definisi morfologi
✅ Bezakan morfem dengan kata
✅ Kenal pasti dan nyatakan jenis morfem
✅ Bezakan morfem bebas dan terikat
✅ Kenal pasti kata dasar dan jelaskan konsepnya
✅ Kenal pasti alomorf dan beri contoh