Sejarah Malaysia (1800-2000) – Institusi Pemerintahan Abad ke-19: Konsep dan Peranan Raja
Pengenalan
Pada abad ke-19, sistem pemerintahan di Tanah Melayu dipimpin oleh institusi raja yang memegang kuasa mutlak. Raja memainkan peranan penting dalam aspek pentadbiran, adat istiadat, dan hubungan dengan kuasa luar. Sistem ini menjadi asas kepada kestabilan politik dan sosial di negeri-negeri Melayu sebelum kedatangan kuasa kolonial.
1. Konsep Raja sebagai Ketua Negeri
Raja di Tanah Melayu dianggap sebagai pemimpin tertinggi dengan kuasa mutlak dalam pentadbiran negeri. Sebagai ketua negeri, raja mempunyai kuasa penuh dalam membuat keputusan penting seperti perlantikan pegawai kerajaan, pengurusan tanah, dan undang-undang. Contoh: "Pada abad ke-19, Sultan Melaka melantik Bendahara yang bertanggungjawab sebagai penasihat utama dan ketua tentera."
2. Peranan Raja dalam Menjaga Adat dan Agama
Raja berperanan sebagai penjaga adat istiadat dan agama Islam. Raja memastikan hukum syarak dilaksanakan dan adat resam Melayu dipertahankan, menjadikan raja sebagai simbol perpaduan. Contoh: "Sultan Johor memainkan peranan penting dalam memelihara undang-undang Islam dan adat Melayu pada abad ke-19."
3. Hubungan Raja dengan Kuasa Asing
Pada abad ke-19, raja-raja Melayu terlibat dalam hubungan dengan kuasa asing, terutama British. Hubungan ini merubah kuasa raja dari pemimpin mutlak kepada simbolik, terutamanya selepas Perjanjian Pangkor 1874. Contoh: "Perjanjian Pangkor 1874 mengubah peranan Sultan Perak dalam pentadbiran dengan memperkenalkan Residen British."
4. Peranan Raja dalam Menyelesaikan Pertikaian
Raja bertindak sebagai pengadil dalam menyelesaikan konflik antara rakyat dan pembesar. Peranan ini penting dalam memastikan kestabilan politik dan sosial dalam negeri. Contoh: "Sultan Selangor sering memainkan peranan dalam menyelesaikan perselisihan kuasa di kalangan pembesar pada abad ke-19."
5. Peranan Raja sebagai Lambang Kedaulatan Negeri
Raja adalah simbol kedaulatan negeri yang melambangkan identiti dan maruah negeri tersebut. Walaupun menghadapi tekanan daripada kuasa asing, raja tetap mengekalkan semangat kebangsaan. Contoh: "Sultan Kedah menolak campur tangan British untuk mengekalkan kedaulatan negeri, walaupun akhirnya menerima kehadiran Residen British."
Kesimpulan
Peranan raja di Tanah Melayu pada abad ke-19 berubah akibat pengaruh kolonial, tetapi institusi ini kekal sebagai simbol penting dalam pentadbiran dan budaya masyarakat Melayu. Sistem pemerintahan berasaskan raja tetap relevan dalam menjaga kestabilan sosial dan politik.